1) апякун выступае ў абарону правоў і інтарэсаў свайго падапечнага ў адносінах з любымі асобамі, у тым ліку ў судах, без спецыяльнага паўнамоцтва (артыкул 34 Грамадзянскага кодэкса Рэспублікі Беларусь, частка 4 артыкула 59 Грамадзянскага працэсуальнага кодэкса Рэспублікі Беларусь) на падставе дакумента, які сведчыць яго прызначэнне ў якасці апекуна (рашэнні аб прызначэнні або пасведчанні апекуна);
2) апякун здзяйсняе ад імя недзеяздольнага і ў яго інтарэсах усе неабходныя здзелкі (частка 2 артыкула 32 Грамадзянскага кодэкса Рэспублікі Беларусь);
3) апякун клапаціцца аб утрыманні сваіх падапечных, аб забеспячэнні іх бытавым доглядам: арганізацыя асабістай гігіены, харчавання, уборка памяшканняў, адплата камунальных паслуг, аплата падаткаў і г.д.;
4) калі падставы, у сілу якіх грамадзянін быў прызнаны недзеяздольным, адпалі, апякун абавязаны хадайнічаць перад судом аб прызнанні падапечнага дзеяздольным і аб зняцці з яго апекі;
5) калі хворы знаходзіцца дома, апякун павінен сачыць за тым, каб у адносінах да яго рэгулярна ажыццяўлялася дыспансернае назіранне ў лячэбных установах, каб падапечны выконваў усе патрабаванні ўрача, а пры неабходнасці быў змешчаны на стацыянарнае лячэнне;
6) калі хворы знаходзіцца ў стацыянары, апякун павінен перыядычна наведваць яго, сачыць за захаванасцю і зместам яго жылля;
7) абавязаны сачыць за тым, каб сам падапечны не парушаў чужых правоў і інтарэсаў;
8) апякун мае права і абавязаны: падаваць заявы аб выплаце належных падапечнаму пенсій, дапамог; падаваць іскі ў суд аб спагнанні аліментаў з асоб, абавязаных па законе ўтрымліваць падапечнага, аб прызнанні права ўласнасці, аб запатрабаванні яго маёмасці з чужога незаконнага валодання, аб усяленні падапечнага, аб высяленні асоб, якія не маюць права пражываць у жылым памяшканні падапечнага; прад'яўляць патрабаванні аб кампенсацыі шкоды, прычыненай здароўю падапечнага або яго маёмасці, аб кампенсацыі маральнай шкоды, падаваць заявы аб прадастаўленні падапечнаму жылога памяшкання і іншыя;
9) апякун абавязаны своечасова паведамляць, орган апекі і папячыцельства аб фактах і зменах, якія тычацца падапечнага і апекуна (месцы пражывання, рэгістрацыі, нумары тэлефона, замене дакументаў і г.д.), з прадастаўленнем пацвярджаючых дакументаў;
10) расходаваць даходы падапечнага апякун абавязаны выключна ў інтарэсах падапечнага. Апякун не мае права без папярэдняга дазволу органа апекі і папячыцельства здзяйсняць здзелкі па адчужэнні, у тым ліку абмену або дарэння маёмасці падапечнага, здачы яго ў наём (у арэнду), у бязвыплатнае карыстанне або ў заклад, здзелкі, якія цягнуць адмову ад прыналежных падапечнаму правоў, раздзел яго маёмасці або выдзел з яе доляй, а таксама любыя іншыя здзелкі, якія цягнуць памяншэнне маёмасці падапечнага (артыкул 35 Грамадзянскага кодэкса Рэспублікі Беларусь). Згода органа апекі спатрэбіцца таксама на адчужэнне жылога памяшкання ўласніка, у якім пражывае член яго сям'і, які знаходзіцца пад апекай, калі пры гэтым закранаюцца яго правы і ахоўныя законам інтарэсы;
11) не дапускаецца дарэнне ад імя недзеяздольных іх апекунам, за выключэннем звычайных падарункаў, кошт якіх не перавышае пяціразовага памеру базавай велічыні. Апякун, яго муж і блізкія сваякі не маюць права здзяйсняць здзелкі з падапечным, за выключэннем перадачы маёмасці падапечнаму ў якасці дарунка або ў бязвыплатнае карыстанне, а таксама прадстаўляць падапечнага пры заключэнні здзелак або вядзенні судовых спраў паміж падапечным і мужам апекуна і іх блізкімі сваякамі;
12) апякун мае права падаваць іск аб прызнанні несапраўдным шлюбу, заключанага з недзеяздольным (артыкул 46 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і), аб скасаванні шлюбу з недзеяздольным (артыкул 37 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і);
13) апякун абавязаны штогод не пазней за 1 лютага прадстаўляць органу апекі справаздачу за папярэдні год аб ажыццяўленні сваіх паўнамоцтваў (пункт 31 Палажэння аб парадку кіравання маёмасцю падапечных, зацверджанага пастановай Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь ад 28 кастрычніка 1999 г. № 1677).

Кантроль за дзейнасцю апекуноў прызначаны ажыццяўляць органы апекі і папячыцельства па месцы жыхарства падапечных (артыкул 154 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і). Орган апекі і папячыцельства вызваляе апекуноў, папячыцеляў ад выканання імі сваіх абавязкаў (артыкул 167 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і):
у выпадку прызнання апекуноў, папячыцеляў недзеяздольнымі або абмежавана дзеяздольнымі;
пры ўзнікненні захворванняў, уключаных у пералік захворванняў пры якіх асобы не могуць быць апекунамі і папячыцелямі, які ўстанаўліваецца Міністэрствам аховы здароўя Рэспублікі Беларусь;
пры змяшчэнні паўналетніх падапечных у адпаведныя ўстановы.
Апякуны, папячыцелі могуць быць вызвалены ад сваіх абавязкаў таксама па іх асабістай просьбе, калі органы апекі і папячыцельства прызнаюць, што гэта просьба выклікана ўважлівымі прычынамі (захворванне апекуна або папячыцеля, змяненне складу сям'і, матэрыяльных умоў, адсутнасць неабходнага кантакту з падапечным, пераезд на пастаяннае жыхарства ў іншую мясцовасць і да т.п.).
У выпадку неналежнага выканання апекуном ускладзеных на яго абавязкаў, у тым ліку пры выкарыстанні ім апекі ў карыслівых мэтах або пры пакіданні падапечнага без нагляду і неабходнай дапамогі, орган апекі на падставе артыкула 168 Кодэкса Рэспублікі Беларусь аб шлюбе і сям'і можа адхіліць апекуна ад выканання яго абавязкаў. і прыняць неабходныя меры для прыцягнення вінаватага да адказнасці.
Апека спыняецца ў выпадку вынясення судом рашэння аб прызнанні падапечнага дзеяздольным або смерці падапечнага. Апякун павінен своечасова інфармаваць орган апекі і папячыцельства і прадаставіць пацвярджальныя дакументы.